Wat aan het licht komt, kan helen
Het is een speciale tijd. Het is niet alleen de kersttijd, maar ook het tijdsgewricht waarin we leven. Voor velen is het een tijd van turbulentie en grote onderzekerheid. De wereld zoals we dachten dat ie bestond is aan grote veranderingen onderhevig. Oude structuren lijken niet meer te werken en alles wat niet klopt komt, sneller dan ooit tevoren, aan het licht. We zagen dat in de financiële wereld toen banken omvielen. Wij zagen het in religie toen het grootschalige misbruik van kinderen binnen de katholieke kerk niet meer weg te moffelen was. We zien het in de politiek en de wetenschap maar óók in onze persoonlijke levens. Het is een tijd waarin je zo maar ineens, alles lijkt te kunnen verliezen en in één klap alles anders kan zijn. Geen gemakkelijke tijd voor velen. Waar ik zelf houvast aan heb, is een uitspraak van Hans Stolp. Hij zei ooit: ‘Alleen dat wat aan het licht komt, kan helen’. Mooi hè? Alleen dat wat we ons bewust worden, wat we onszelf willen toegeven en daarmee aan het licht komt, dát kan helen.
Stilte en bezinning
Daarom is het goed om in deze tijd stil te worden en ons bewust te zijn van hoe we ons verhouden tot onze overleden dierbaren en tot een leven zonder die betekenisvolle ander. Het is een moment van stilte en bezinning, een moment ook waarop veel kan worden geheeld.
Toch blijft voor velen de kersttijd een beladen tijd. Het is moeilijk de kerstdagen door te brengen in een tijd waarin alles zo gezellig en feestelijk moet zijn. Niets feestelijks is er aan als je iemand moet missen van wie je houdt. Misschien ben je wel voor het eerst alleen, voor het eerst zonder die ene die zo belangrijk voor je was. En ook al is die ene al heel lang bij je vandaan, het maakt het niet gemakkelijker. In tegendeel de eenzaamheid en de diepte van het verdriet kunnen groter aanvoelen dan ooit. ‘Hoe zo prettige kerstdagen en een gelukkig nieuw jaar’ was hoe één van mijn cliënten het ooit verwoordde over de goede wensen die dagelijks door de brievenbus naar haar toekwamen.
Als de nacht komt
De kersttijd is een tijd die oproept tot stilte. Maar juist deze tijd is een volle tijd; er is veel te doen, zowel binnen- als buitenshuis. Het is een hele kunst de stilte te blijven zoeken, de stilte in jezelf. Op zoek naar dat vonkje dat licht in de duisternis kan verspreiden. Elisabeth Kübler-Ross heeft een mooie uitdrukking voor wat je in deze tijd kunt ervaren: ‘Mensen zo zei ze, zijn net als kerkvensters. Als de zon schijnt, stralen ze in alle kleuren. Maar als de nacht komt, kan alleen een licht van binnenuit hen ten volle tonen’.
Een belofte
Als je rouwt om iemand die er niet meer is, kan het alleen maar donker voelen van binnen. Kan het onmogelijk lijken dat lichtpuntje, de vonk van licht en liefde, te vinden. Die periode kan langer duren dan de kersttijd. Maar net als in de kersttijd is er ook een belofte. Een belofte echter die tijd nodig heeft, tijd om vervuld te raken.
Als je het gevoel hebt nooit meer plezier te kunnen beleven, nooit meer warm te kunnen lopen voor iets, als het alleen maar donker lijkt, dan worden er diep van binnen nieuwe inzichten geboren. Nieuwe inzichten die tot nieuwe mogelijkheden worden; dát is de belofte.
Het is als in de wintertijd; de bomen hebben hun bladeren verloren, het is kaal en de natuur ziet er levenloos uit. Toch is het juist in deze tijd dat er voorbereidingen plaatsvinden op de lente. In het verborgene wordt er iets nieuws voorbereid. Altijd is er in het voorjaar die vervulde belofte van de natuur die zich opricht naar het Licht.
Met kerstmis vieren we het leven
In de Christelijke traditie is Kerstmis het feest van de geboorte. Ook andere culturen en religies hebben daar tijden en vormen voor. Ieder nieuw leven wordt geboren. En uit alle levensvormen die eindig zijn, ontstaan nieuwe levensvormen. Alleen zó blijft het leven bestaan. Geboorte en sterven zijn dan ook onlosmakelijk verbonden met het leven. Met kerstmis vieren we het leven.
En heel misschien zijn we met Kerstmis in staat om even uit te stijgen boven ons dagelijks bewustzijn en te voelen, te ervaren, of op één of andere manier gewaar te worden hoe sterven in het licht van het leven haar bijzondere plaats en betekenis heeft.
